เข้าใจปุ๋ย ก็ใช้ได้ถูกวิธี เกษตรกรหลายท่านอาจจะคุ้นชิน แต่กลไก ลักษณะของปุ๋ยเป็นยังไงบ้าง เรามีเกร็ดความรู้มาฝากกัน

ปุ๋ยคืออะไร

ปุ๋ย หมายถึง สารอินทรีย์ อินทรียสังเคราะห์ อนินทรีย์ หรือจุลินทรีย์ ไม่ว่าจะเกิดขึ้นโดยธรรมชาติหรือทำขึ้นก็ตาม สำหรับใช้เป็นธาตุอาหารให้กับพืชได้ไม่ว่าโดยวิธีใด หรือทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางเคมี กายภาพ หรือชีวภาพในดินเพื่อบำรุงความเติบโตแก่พืช¹

ปุ๋ยมีกี่ชนิด อะไรบ้าง

ประเภทของปุ๋ย¹

1. ปุ๋ยเคมี หมายถึง ปุ๋ยที่ได้จากสารอนินทรีย์หรืออินทรียสังเคราะห์ รวมถึงปุ๋ยเชิงเดี่ยว ปุ๋ยเชิงผสม ปุ๋ยเชิงประกอบ และปุ๋ยอินทรีย์เคมี แต่ไม่รวมถึง

1.1 ปูนขาว ดินมาร์ล ปูนปลาสเตอร์ ยิปซัม โดโลไมต์ หรือสารอื่น ที่รัฐมนตรีกำหนดโดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา

1.2 สารอนินทรีย์หรืออินทรีย์ ไม่ว่าจะเกิดขึ้นโดยธรรมชาติหรือทำขึ้นก็ตาม ที่มุ่งหมายสำหรับใช้ในการอุตสาหกรรมหรือกิจการอื่น ตามที่รัฐมนตรีประกาศในราชกิจจานุเบกษา

2. ปุ๋ยชีวภาพ หมายถึง ปุ๋ยที่ได้จากการนำจุลินทรีย์ที่มีชีวิต ที่สามารถสร้างธาตุอาหารหรือช่วยให้ธาตุอาหารเป็นประโยชน์กับพืช มาใช้ในการปรับปรุงบำรุงดินทางชีวภาพ ทางกายภาพ หรือทางชีวเคมี และให้หมายความรวมถึงหัวเชื้อจุลินทรีย์

3. ปุ๋ยอินทรีย์ หมายถึง ปุ๋ยที่ได้หรือทำมาจากวัสดุอินทรีย์ ซึ่งผลิตด้วยกรรมวิธีทำให้ชื้น สับ หมัก บด ร่อน สกัด หรือด้วยวิธีการอื่น และวัสดุอินทรีย์ถูกย่อยสลายสมบูรณ์ด้วยจุลินทรีย์ แต่ไม่ใช่ปุ๋ยเคมีและปุ๋ยชีวภาพ

4. ปุ๋ยอินทรีย์เคมี หมายถึง ปุ๋ยที่มีปริมาณธาตุอาหารรับรองแน่นอน โดยมีปริมาณอินทรียวัตถุตามที่รัฐมนตรีกำหนดโดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา

ปุ๋ยเคมีมีกี่ชนิด อะไรบ้าง

ประเภทของปุ๋ยเคมี

1. ปุ๋ยเชิงเดี่ยว หมายถึง ปุ๋ยเคมีที่มีธาตุอาหารหลักธาตุเดียว ได้แก่ ปุ๋ยไนโตรเจน ปุ๋ยฟอสเฟต หรือปุ๋ยโพแทช¹

ตัวอย่างปุ๋ยเชิงเดี่ยว

2. ปุ๋ยเชิงผสม (ฺBulk Blending Fertilizer) หมายถึง ปุ๋ยเคมีที่ได้จากการผสมปุ๋ยเคมี ชนิดหรือประเภทต่างๆ เข้าด้วยกัน เพื่อให้ได้ธาตุอาหารตามต้องการ¹

นอกจากนี้ ปุ๋ยเชิงผสม สามารถแบ่งย่อยได้ 2 ประเภทคือ

1. ปุ๋ยเชิงผสมแบบเป็นเนื้อเดียวกันหรือปุ๋ยเชิงผสมปั้นเม็ด หมายถึง ปุ๋ยเชิงผสมที่ธาตุอาหารหลักแต่ละชนิดอยู่ในเม็ดเดียวกัน แต่อาจจะไม่สม่ำเสมอเหมือนกันทุกเม็ด มักจะได้จากการนำแม่ปุ๋ยไปผ่านการบดก่อนที่จะนำมาผสมกันแล้วปั้นเม็ดใหม่
2. ปุ๋ยเชิงผสมแบบไม่เป็นเนื้อเดียวกันหรือปุ๋ยเชิงผสมแบบคลุกเคล้า หมายถึง ปุ๋ยเชิงผสมที่ธาตุอาหารหลักแต่ละชนิดอยู่คนละเม็ดกัน ได้จากการนำแม่ปุ๋ยแต่ละชนิดมาผสมคลุกเคล้ากันโดยไม่ได้ผ่านการบดเพื่อปั้นเม็ดใหม่

ตัวอย่างปุ๋ยเชิงผสม

3. ปุ๋ยเชิงประกอบ (Compound Fertilizer) หมายถึง ปุ๋ยเคมีที่ทำขึ้นด้วยกรรมวิธีทางเคมี และมีธาตุอาหารหลักอย่างน้อยสองธาตุขึ้นไป¹

ตัวอย่างปุ๋ยเชิงประกอบ

นอกจาก 3 ประเภทนี้แล้ว ยังสามารถแยกประเภทปุ๋ยเคมีเพิ่มเติมอีกกลุ่มหนึ่งคือ ปุ๋ยคอมเพล็กซ์

4. ปุ๋ยคอมเพล็กซ์ (Complex Fertilizer) หมายถึง ปุ๋ยเคมีที่ทำขึ้นด้วยกรรมวิธีทางเคมีที่มีธาตุอาหารหลัก 2 ธาตุก่อนแล้ว จึงเติมธาตุอาหารหลักอื่น เพื่อให้ปุ๋ยเคมีที่ทำขึ้นมีธาตุอาหารหลักครบถ้วนทั้ง 3 ธาตุ เช่น กระบวนการผลิตไนโตรฟอสเฟตแล้วเติมโพแทสเซียม เพื่อให้ได้ปุ๋ย N-P-K ตามสัดส่วนที่ต้องการ ซึ่งเป็นกระบวนการที่นิยมใช้กันมากในประเทศแถบยุโรป

ตัวอย่างปุ๋ยคอมเพล็กซ์

¹/พระราชบัญญัติปุ๋ย พ.ศ. 2518 แก้ไขเพิ่มเติมโดย พระราชบัญญัติปุ๋ย (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2550